“Geen komkommers in de winter” | Een oplossing voor de energiecrisis?

Het staat buiten kijf dat Nederland haar energieverbruik fors moet gaan inperken. Als het aan de partij Volt ligt, stopt de regering hiervoor met de import van extra vloeibaar gas uit het buitenland en legt ze de recent heropende kolencentrales stil. De partij ziet eerder een oplossing voor de energiecrisis door de glastuinbouw stil te leggen in de winter. “We moeten stoppen met het telen van komkommers en bloemen die in kassen groeien terwijl het buiten vriest.”

Dit standpunt laat zien welk (verkeerd) beeld er in de samenleving heerst over de Nederlandse glastuinbouw: een vervuilende energievreter die Nederland liever kwijt dan rijk is. Deze visie is niet alleen erg schadelijk voor ondernemers in de tuinbouw, maar ook gebaseerd op onjuiste ideeën en cijfers. Sterker nog: De Nederlandse glastuinbouw is goed op weg om in 2040 klimaatneutraal te telen.

Jaarrond telen in de glastuinbouw tijdens een energiecrisis

In de wintermaanden is het energieverbruik van de glastuinbouw het hoogst. Dit komt doordat veel gewassen kunstmatig belicht moeten worden en er in kassen vaak extra verwarming nodig is. Logischerwijs is hiervoor meer energie nodig, dan in de zomermaanden wanneer er geen belichting en minder warmte nodig is. Is het daarom, met het oog op de energiecrisis, wel verantwoord om jaarrond te telen in de glastuinbouw? 

Een wintersluiting in de glastuinbouw is in onze ogen niet een oplossing, maar eerder het begin van een groot aantal andere problemen. Dit beaamt ook Glastuinbouw Nederland in een artikel n.a.v. de uitingen van Volt. Een (tijdelijke) afsluiting van het gas zal in veel gevallen het einde betekenen van een hoop prachtige teeltbedrijven. Daarnaast zal ook een gat vallen in de – al kwetsbare – Nederlandse economie. De glastuinbouw draagt namelijk zo’n €7,9 miljard bij aan het BBP en de sector biedt werk aan ruim 113.000 werknemers.  

Ook zal de Nederlandse glastuinbouw in het Volt-scenario verder onder druk komen te staan, waardoor de focus op verduurzaming zal verminderen. De huidige ambitie van telers om ‘in de toekomst klimaatneutraal te telen’ zal verschuiven naar ‘in het heden overleven’. Hierbij zullen wij meer producten uit het buitenland moeten importeren, waar tuinders, in vergelijking met Nederland, veel minder efficiënt en schoon telen. Deze goederen moeten vervolgens ook naar Nederland worden getransporteerd, wat zorgt voor alleen maar extra kosten en uitstoot. Simpel gezegd zou de politiek het groene toekomstperspectief van de Nederlandse glastuinbouw de nek omdraaien om vervolgens in het buitenland een blik kolencentrales en uitlaatkleppen open te trekken. 

Bekijk ook eens deze video van de NOS om te zien hoe ver Nederland staat op het gebied van glastuinbouw ten opzichte van de rest van de wereld:

Is de glastuinbouw eigenlijk wel een “vervuilende energievreter”?

Het is allereerst kort door de bocht om te zeggen dat tuinders nu eenmaal de grote vervuilers zijn en dus maar moeten stoppen met komkommers in de winter. De glastuinbouw is zelf al met effectieve, innovatieve ideeën gekomen om de energiecrisis tegen te geen. Veel tuinders maken bijvoorbeeld gebruik van een warmte-krachtkoppeling (WKK), waarbij warmte en elektriciteit in één proces wordt opgewekt. Dit zorgt voor aanzienlijke besparing van brandstof ten opzichte van aparte opwekking in ketels en centrales. De WKK heeft al grote invloed gehad op de totale CO2-emissie in Nederland. Uit cijfers van de Universiteit van Wageningen en Glastuinbouw Nederland blijkt dat in 2022 per saldo op nationaal niveau circa 1 miljard m3 aardgasequivalenten aan primair brandstof bespaard wordt met de inzet van aardgas-wkk’s in de glastuinbouw.

Maar dat niet alleen: ‘minder komkommers in de winter’ zou indirect ook kunnen zorgen voor het verder oplopen van het energietekort in Nederland. WKK’s werken namelijk als ‘kleine energiecentrales’ in de omgeving. Wanneer er een onderbalans is aan energie in de omgeving, gaan de WKK’s als noodvoorziening dienen door energie aan het net terug te leveren. Zo zouden de maatregelen van Volt van “minder komkommers” zomaar kunnen leiden tot geen geld meer voor komkommers aangezien alles opgaat aan de verder opgelopen prijzen voor energie. 

Efficiëntie van de Nederlandse glastuinbouw

De Nederlandse glastuinbouw blijft een grote verbruiker van energie, maar de cijfers over en ontwikkelingen van de afgelopen jaren laten zien dat de glastuinbouw goed op weg is naar een klimaatneutrale toekomst. Zo is het energieverbruik bij de productie van sierteelt- en glasgroenteproducten per eenheid product sinds 1990 gehalveerd. Ook blijkt de CO2-uitstoot van de glastuinbouw 14,9% lager te zijn ten opzichte van 1990. Dit zijn enorm hoopvolle cijfers met het oog op de uitgesproken ambitie: “in 2040 is de Nederlandse glastuinbouw klimaatneutraal”.

De tuinbouw vormt, samen met de landbouw en een heleboel andere branches, het fundament onder onze economie en samenleving. Het is daarom enerzijds onze plicht om op een progressieve manier mee te denken met de problemen die er spelen. Toch zouden wij wel tegen Den Haag willen zeggen: De impact van de visie van Volt zal vele malen groter zijn dan de potentiële oplossing. Wij snappen dat deze energiecrisis dwingt tot besluiten, alleen is schade aanbrengen aan dat, waarop ons prachtige Nederland is gebouwd, geen oplossing voor een bestaande, maar eerder het begin van nieuwe crisis.

Meer weten over dit onderwerp? Neem contact op met één van onze Ledgnd’s.

Bronnen

Glastuinbouw Nederland. (2022). Verantwoorde glastuinbouw: morgen groeit vandaag. https://www.glastuinbouwnederland.nl/content/glastuinbouwnederland/docs/Glastuinbouw/Kengetallen/2022-2023/Kengetallen_Glastuinbouw_2022-2023.pdf

Smit, Pepijn en Van der Velden, Nico. (2021). Energiemonitor van de Nederlandse glastuinbouw 2020. Wageningen, Wageningen Economic Research, Rapport 2021-127.