Van klimaat naar gewas: waarom plantkunde de sleutel is tot betere teeltbeslissingen

In de kas draait alles om het creëren van de juiste omstandigheden. Licht, temperatuur, CO₂, luchtvochtigheid zijn voorbeelden van factoren die je allemaal meet, regelt en optimaliseert. Traditioneel sturen we daarbij vooral op het klimaat: je past de instellingen van je scherm, belichting of ventilatie aan om het binnenklimaat te beheersen. Dat noemen we sturing op basis van natuurkunde. Maar steeds meer telers maken de omslag naar plantkunde: sturen op basis van wat het gewas zélf aangeeft. Waarom? Omdat de echte vraag niet is: wat gebeurt er in de kas? Maar: hoe reageert mijn gewast daarop?

Wanneer je de temperatuur in je kas op 21 °C instelt, wil dat niet automatisch zeggen dat de plant zich daar ook prettig bij voelt. Misschien verdampt hij meer dan goed voor hem is. Misschien is er te weinig CO₂ voor fotosynthese. Of misschien is de lichtintensiteit te hoog, en schakelt de plant terug in efficiëntie. 

De natuurkundige kant van telen vertelt je wát je aanbiedt. De plantkundige kant vertelt je of dat ook daadwerkelijk werkt. 

Stel je voor: je verhoogt de lichtintensiteit omdat het buiten zonnig is. Natuurkundig gezien lijkt alles in orde: de temperatuur blijft stabiel, de CO₂ staat op peil. Maar als je naar de fotosynthese-efficiëntie kijkt, zie je ineens een daling. De plant geeft aan: “Ik krijg te veel licht, ik kan niet meer efficiënt omgaan met de energie en ik raak uitgeput.” Zonder die plantkundige data had je deze reactie nooit opgemerkt, laat staan kunnen bijsturen. 

Natuurkundige metingen richten zich op de omgevingsfactoren in de kas. Deze waarden geven je inzicht in het klimaat dat je creëert rondom het gewas. Het zijn factoren waar je als teler direct invloed op kan uitoefenen. Denk hierbij aan:

Temperatuur (T) 
Meet de luchttemperatuur in de kas of op gewashoogte. Je gebruikt het om te sturen op groeisnelheid, verdamping en energieverbruik.

Relatieve luchtvochtigheid (RV) 
Belangrijk voor verdamping, transpiratie en schimmelrisico’s.

CO₂-niveau
Een essentiële brandstof voor fotosynthese. Je stuurt dit vaak actief bij. 

Lichtintensiteit (PAR) 
Meet hoeveel fotosynthetisch actief licht (in µmol/m²/s) beschikbaar is voor het gewas. 

VPD (dampspanningstekort) 
Afgeleid uit temperatuur en RV, een indicator voor verdampingsdruk.

Plantkundige metingen richten zich op de reactie van de plant op dat klimaat. Deze data vertelt je hoe de plant functioneert, of hij in balans is, en of hij optimaal groeit of juist onder druk staat en tekenen van stress vertoont. Voorbeelden zijn: 

Lichtafwijking 
Combineert lichtaanbod met de daadwerkelijke benutting ervan. Een hoge lichtafwijking duidt op inefficiëntie of overbelasting. 

Fotosynthese-efficiëntie (Fv/Fm):  
Laat zien hoe goed de plant het beschikbare licht omzet in energie. Een lage waarde wijst op stress of verminderde activiteit. 

Bladtemperatuur:
Geeft informatie over verdamping en hittebelasting. Afwijkingen t.o.v. luchttemperatuur signaleren stress. 

Nachtwaardes (zoals FE-nacht):  
Laat zien of een plant zich ’s nachts goed herstelt. Een lage nachtwaarde betekent dat de plant onvoldoende tot rust komt, wat op lange termijn groeiverlies kan geven. 

In een tijd waarin efficiëntie, duurzaamheid en precisie steeds belangrijker worden, is het niet genoeg om alleen te sturen op klimaat. Wie echt het maximale uit zijn teelt wil halen, kijkt naar de reactie van het gewas zelf. 

Met data afkomstig van sensoren en plantfeedbacksystemen gevisualiseerd in MyLedgnd breng je de twee werelden van natuurkunde en plantkunde samen. Je ziet niet alleen hoe het klimaat ervoor staat, maar ook hoe de plant reageert. Je herkent stressmomenten eerder, ziet de effecten van de klimaatomstandigheden op je plant en kunt hierop je teeltstrategie finetunen.